YLE Colloquia Latina

Regiomontanus Herimanno ceterisque sodalibus s.p.d.

Macte virtute esto, Herimanne! Tu enim de anniversario Colloquiorum Latinorum bene recordatus es. Gratias plurimas tibi ago pro recordatione tua. Itaque hodie inter prandium dominicarium familiarem vobis omnibus necnon toti illustrium virorum coetui Nuntiorum Latinorum poculo vini ob tam faustum eventum quamvis silenter propinavi!

Valete.

M. Favonius sodalibus s.

Nonne carmine quoque laudanda sunt colloquia nostra?

„Vivant et vigeant semper commercia nostra!“

Pergite, si vultis .

Herimannus omnibus sal.

"Romae sermonem ne mergat gurgite tempus"

Prosequatur alius!

Novocomi, pridie Nonas Iulias.

M. Favonius sodalibus sal.

Hoc ipso die „index utentium“ CLXIII nomina complectitur, sed perincommode accidit, quod numerus eorum sodalium, qui epistulam epistulasve scripserunt, multo minor est: XLIII, id est XXIX fere centesimae! Qui fit, ut tam multi „quaerere, narrare, colloqui“ vereantur? Utrum themata displicent an genus dicendi.....?

Meminerimus: Suum cuique thema licet proponere, suum cuique formare licet dicendi genus, dummodo (quovis scilicet modo) Latine scribat. Et necesse est quam plurimos scribere, ne colloquia elanguescant; neque enim admodum paucorum amatorum ardentissimorum munus esse puto, ut nutriant hoc epistularum commercium.

Quid opus est ad colloquia augenda?

Valete.

III Idus Iulias.

Iulia omnibus, praecipue Marco s.p.d.

Ego quoque saepius de ea re cogitavi. Puto esse tres partes utentium: Prima pars - tu, ego, Mercurius, Spartacus, Herimannus, Pippinus etc. - saepius regulariterque mittunt nuntios. Secunda aliquo tempore unas misit epistulas, sed ex eo tacent. Pars tertia multoque maxima, qui nullum aut unum solum duosve miserunt nuntius, non audere mihi videntur verentes dedecus ob menda vel si quid ignorant.

Memini, quomodo coeperim ego hic scribere: Quamvis crediderim omnes omnia me melius scire, inveni forum, in quo putavi me posse aliquid dicere, et prima responsa didici id iam dictum fuisse! Prima epistula mea dedecus concepi! Tamen non desini scribere, et multa nova cognovi. Adhuc credo esse, qui paene omnia me melius noverunt, sed vidi esse etiam, qui putant me multa melius novisse, quod autem non puto ego.

Puto, mi Marce, nullam aliam facultatem nobis esse quam monere, hortari, incitare. Ob eam causam scripsi epistulam CMIV in foro "Latina pro tironibus", ut videant sodales pavidi non esse, quod ita vererentur peccare se vel res ignorare, ut non scriberent. Vident autem complures iam scripsisse aliquid, etiamsi mendose, tamen numquam nobis ingratum, et non video, quin et illi conentur...?


Nulla autem est propositio mihi, quomodo incitamus eos, qui iam singulas scripserunt epistulas, ut Saram, Stephanum, Emmanuelem sive Srellum, ut revertantur in colloquia nostra.

Cur non scribitis ipsi, sodales???


Valete.

Gottingae, pr. Id. Iul.

Mercurius suis amicis dilectissimis, Iuliae ac Marco s. d.

Nec me praeterit visitatores fori de iure esse plurimos, de facto autem nonnisi veteranos colloqui. Et ipse multum cogitabam, quomodo 'tirones' ad scribendum excitari possent. Et tandem - haud dicere ausim rectum modum a me inventum esse, sed saltem modulum parvulum ad eos colloquiis conciliandos a me repertum. Forum enim illis novis membris instituendum esse duxerim, ubi secure ac libere rudimenta Latine scribendi deponere possint. Quod autem haud aliter fieri poterit, nisi nobis absentibus, ne illi lectis nostris urbanissimis litteris a scribendo deterreantur. Certe si colloquium ibi adhaeserit, aut interruptus sit, nostrum erit nonnullis verbis illud denuo quasi recreare. Quid de eo vobis videtur?


PS: Vidi et 'greges utentium' hic creari posse. Quid, si 'gregem veteranorum' instituerimus, ubi res ad colloquia pertinentes - e. g. rem praesentem - inter nos agere possemus?

Marcus Mercurio, Iuliae ceterisque sodalibus pariter omnibus s.

Te vidisse scribis, mi Mercuri, „et ‚greges utentium’ hic creari posse“. Bene! Non autem „grex veteranorum“, sed „tironum“ instituendus videtur esse (cf. verba tua: “Forum ... illis novis membris instituendum esse duxerim...“). Quicumque enim in Latine scribendo nimis verecundatur, ei danda facultas est tirocinii „nobis absentibus“ emetiendi, donec in Latinitate se profecisse putaverit. Tum in scribendo exercitatum maiore eum fiducia colloquiis nostris se applicaturum esse spero .

Ceterum censeo veteranos et tirones sine ulla separatione concordibus animis fraternaque unanimitate in colloquiis versari oportere. Alius alium adiuvet, doceat, delectet...

Valete.

XVII Kal. Aug.

Mercurius Marco s. d.

Esto: caveamus ne novos socios despicere videamur grege veteranorum instituto. Quid vero nunc? Aliquid enim faciamus opportet. Si autem gregem eis crearemus, illos prorsus destitueremus: gregis enim interrhetialis est, nisi fallor, nonnisi gregales admittere. Quare magis forum sive colloquium eis tribuendum, ubi et nos interdum adesse potuerimus, ut eos si opus sit adiuvemus, aut novis quaestionibus appositis colloquium interruptum denuo excitemus. Cuius colloquii (sive topi) titulus esse potest: 'huc venite novi sodales!' aut 'forum pro novis membris' aut huic similis. Vale.

PS: certe hoc colloquio instituto novi utentes et in aliis colloquiis secure versari potuerint, nec illi istud novum colloquium adire debuerint, si noluerint... Hoc colloquium nonnisi facultas esset novis membris inter se colloquendi.

Spartacus cum Favonio et Herimanno et Mercurio ceterisque sodalibus tum praecipue Iuliae s.p.d.

Volo te scire, mi Iulia, me epistulam tuam proxime praeteritam omnino corroborare. Reapse, id quod dixisti in principio pati, egomet ipse, quamquam brevi tempore, fere passus sum. Fateor hanc rem paucis diebus penitus exposituram. Exspectatote!


Optime valeatis.

Spartacus Favonio, Iuliae, Gastoni ceterisque amicis sal.

Recte, mi Iulia, iudicavisti de periclitatione “novorum” discipulorum obviam peritis sodalibus. Quasi dea “ex machina” apparuisti atqui locuta est sermonem, qui mihi ab omnibus audiendus vel legendus est. Idcirco, restat solum ut pauca dicam:

Cum profectus sum ad latinitatem colendam, putabam hoc negotium optimum ad summum bonum impetrandum. Quam candidus et simplex eram! Atque quousque tandem? Satis tantummodo fuerit aliquid Senecae legisse:


<< non faciunt bonos ista (studia) sed doctos >> (Ep. Morales ad Lucilium, 17, CVI, 11-12).


In principio, omni studio incubui ut tum amicitias contraherem tum Latinam discerem. Sensebam nescio quo pacto quod non eram tam habitus quam alii, inter quos erant cum doctiores tum minus docti. Relatu dignum, statui forti animo disputare de rebus quas putabam bene scire. Narravi sententias e peritis rei lectas auditasve, semper cum talibus verbis incipiendo: “ferunt...”. Non erant, amici, loci communes. Frustra tamen, nam ego haud summo ingenio praeditus quibusdam videtur. Hoc vero mihi valde molestum sensim factum est.

Quid fieri oportet? Obstinate atque constanter operam dedit ut paene cotidie aliquid scriberem, nam magnam in spem veniebam ut quilibet ex omnibus responderet. Hoc modo novi inclytum Favonium, novi prudentissimam simul cum magna virtute Iuliam, novi praestantissimum Gastonem, ne plura dicam de ceteris studiosis sodalibus. Operam et oleum non perdamus!

Tales gentes et benevolenter et sine ostentatione me docuerunt res magni ponderis, ut ita dicam, sine quibus quid non tam inquinate facere potuero? Has res fieri posse tamen, si cum cura aliquid Ciceronis legissem, iam enim noverim:

<< ex ceteris philosophis nonne optumus et gravissumus quisque confitetur multa se ignorare et multa sibi etiam atque etiam esse discenda?>> (Tusculanae Disputationes, 3,69)


Finem non faciam donec vobis praebeam sententiam meam de dissociatione inter novos et veteros comites fortasse ferenda: cui bono? Utrum sapiens cum sapiente colloqui an tiro cum tirone, sunt qui putent talem rem prodire? Quisque ipsam sapientiam modo cuiquam suo ostendere volens, mihi hoc nullum operae pretium est. Videamus: alter ait “scisne haec?”, alter inquit “scilicet haec scio”.

Potestne aliquid tam sine sale habuisse? Facite potuisse... Sed mox taceam, ne res supervacaneas apud doctos etiam atque etiam dicam.

Equidem sentio videoque nihilum melius esse quam coniunctionem apud gentes dissimilium graduum scientiae et stirpis. Quid odiosius fastidiosiusve, ne dicam nefastius, disceptatione acerba apud illos nuncupatos sapientes? Quid utilius salutariusque amoena disputatione inter discipulos et magistros? Nonne hi ambo res prosperas saepe adipiscuntur?

Idcirco, puto non necessarium esse nos separatim loqui. Vero, res monet cavere, sed satius est, ut opinor, hospitaliter magnaque cum benevolentia, ne dicam benigne, novos discipulos accipere. Hoc modo ego ipse ab Iulia acceptus sum; Favonius et Gastón idem mihi fecerunt. Hodierne, ego illis tam familiariter utor, ut uxor mea, quae nullam rem Latine intellegit, eos agnoscit quasi familiares! Quid Marcus sapienter heri statuit? Ea scit. Quid Iulia maxima prudentia scripsit? Huius rei uxorem meam certiorem feci. Quomodo Gastón omnia ad interretem attinentem semper placide facileque invenit? Idem. Cur, heu!, discedere ab amicis debemus? Digredi a colloquio, mihi discrimen extremum est. Cur, tunc?, si satius est uterque – sive novus sive vetus sodalis - fructum capere ex quolibet. Non credo id idoneum esse, mutari taliter hae regulae. Praeterea, res mutando, non semper tanti est.

Nonne Horatius dixit (quodsi haec verba quoque iam dudum scivissem!):

<<caelum non animum mutant qui trans mare currunt>> (Ep 1,11,)


Sed de hoc hactenus, quia verbositatis mei pudet me ipsum.



Iubeo vos maxime valere.



P.S.: Videtisne hanc tabellam commode tum cupidati sciendi tum verborum libertati favendo, nempe cum observantia in alios debitoque respectu, potissimum corroborandam esse?